Hollands licht
Van figuratief naar abstract
Hoe bovenstaande serie abstracte panelen getiteld: Compositie zwart, wit en blauw I, II, III,IV, 2002 is ontstaan uit een in 1983 gemaakte figuratieve gouache van het strand van Schiermonnikoog.
INZOOMEN
Omdat je de context niet kent, denk je bij het zien van deze abstracte composities waarschijnlijk niet direct aan strandhuisjes. Er is geen verwijzing in de titel of iets herkenbaars in het beeld dat je op het spoor van herkenning zet. In de afbeeldingen hieronder zal ik laten zien hoe het door inzoomen verkregen detail uit het schilderij Strand XX, 2002 het uitgangspunt is geworden voor de serie abstracte composities getiteld: Compositie zwart, wit en blauw I,II,III,IV, 2002. Vorm en kleur van de abstracte paneeltjes en het licht dat ze uitstralen komen overeen met de strandhuisjes in het hieronder afgebeelde Strand XX, 2002. Door met de zwarte, witte, grijze en blauwe kleurvlakken te schuiven en te variëren in grootte, vorm en positie kom ik tot vier verschillende compositieoplossingen. Het is te vergelijken met het maken van een muziekcompositie, waar je ook met delen, ritmes, toonkleur en contrasten werkt en je streeft naar een eenheid en balans of juist niet. Dit vierluik is als geheel een uitgebalanceerde serie, maar de paneeltjes kunnen ook heel goed op zichzelf staan.
“HOLLANDS LICHT”
Het zilverachtige witte licht zoals je dat kunt waarnemen in de afbeelding rechts, van Strand XX, 2002 wordt ook wel “Hollands Licht” genoemd. Dit licht ervaar je vooral aan de Nederlandse kust en in het meren- en rivierengebied. Het ontstaat door een combinatie van filtering en reflectie van het licht door wolken en water. Dit karakteristieke licht heeft al generaties Nederlandse schilders geïnspireerd. Denk bijvoorbeeld aan de schilders van de Haagse School, zoals Weissenbruch en Mauve. Dit licht en de abstractie komen samen in de duinschilderijen van de schilder Mondriaan.
Dat deze serie abstracte paneeltjes destijds werd aangekocht door een op Texel geboren en getogen verzamelaar die het licht en de kleuren in dit werk herkende heb ik ervaren als een groot compliment.
GEEN MENSEN
Wat verder opvalt in het schilderij Strand XX, 2002 is dat er geen mensen te zien zijn. Het is er verstild. Ze zijn alleen indirect aanwezig, hebben hun sporen achtergelaten in de vorm van strandhuisjes. Dit schilderij is ook ontstaan door inzoomen op een detail, deze keer op het duingedeelte met strandtentjes van de strandscène uit 1996 (zie afbeelding hieronder).
DE ELEMENTEN
Bij Strand IV, 1996 (zie afbeelding links) zien we wel de levendigheid en frivoliteit van een zomerse stranddag. Je kunt de warme wind als het ware voelen: dartelende vliegers in de azuurblauwe lucht, felgekleurde windschermen op het hete zand, een suggestie van mensfiguurtjes.
ZAND IN DE VERF
Strand IV, 1996 is op zijn beurt weer gebaseerd op een gouache getiteld Schiermonnikoog III, 1983 (zie afbeelding hieronder). Die heb ik gemaakt op een warme julidag op locatie, het strand van Schiermonnikoog. Hier vind je naast de suggestie van windschermen en vliegers met hun felle kleuren het directe gevoel van de elementen, ook mensen en niet te vergeten echt zand. Veel zand! Door de harde wind op mijn nog natte verf gestoven en vastgeplakt.
RIJPINGSPROCES
Zowel de abstracte series als de strandseries zijn en blijven een gestaag groeiend deel van mijn oeuvre. Met dit stukje laat ik jullie als beschouwer meekijken hoe ik in sommige gevallen via inzoomen en soms na een jarenlang rijpingsproces uit het ene schilderij een volgend laat ontstaan. Mijn beleving en gevoel, zoals aanwezig bij het maken van de originele schets in 1983, zijn meegenomen in de diverse tussenstappen naar de abstracte paneeltjes van 2002. Hier dus een proces van figuratie naar abstractie.
©Lieuwe Kingma, Hilversum, juni 2015
